8Please respect copyright.ＰＥＮＡＮＡHT2soQDQhO
8Please respect copyright.ＰＥＮＡＮＡ8iiatDol6i
Mondie’s mother finally admits her part in the miscarriage and breakup.
Tahimik ang gabi sa bahay nina Diveena. Puno ng alingawngaw ng mga alaala, hindi salita. Sa sala, nakaupo si Crisanta habang mahigpit ang pagkakakapit sa kanyang tasa ng tsaa, tila ba iyon na lang ang nagpapainit sa nanginginig niyang mga kamay.
Pumasok si Mondie. Walang kasamang salita, walang galit. Pero ramdam ni Crisanta ang bigat ng bawat yapak ng anak.
Umupo si Mondie sa tapat niya. Tahimik pa rin. Matagal. Hanggang siya na mismo ang bumasag sa katahimikan.
“Kailan mo pa alam?” tanong ni Mondie, mahinahon ngunit puno ng bagyo.
Napatingin si Crisanta sa kanya. “Noong araw na nakita kong dumating si Chin sa ospital. Basang-basa, nanginginig, hawak-hawak ang tiyan niya.”
Nag-iba ang ihip ng hangin. Parang nabuksan ang isang pinto ng multo. Parang dahan-dahang nabubuo ang piraso ng nakaraan na matagal na niyang gustong unawain.
“Sinabi niya sa akin,” patuloy ni Crisanta, “na buntis siya. At gusto niya sanang sabihin sa'yo. Pero bago pa siya makarating sa kwarto mo… nakita niya ako.”
Humigop siya ng tsaa. Pilit pinapakalma ang panginginig ng tinig.
“Sinabi ko sa kanya na hindi ka handa. Na makakasira lang siya ng buhay mo kung itutuloy niya ‘yon. Sinabi ko sa kanya na bata pa kayong dalawa, na baka hindi ka na makapagtapos, na mapapahiya ang pamilya natin.”
Tumahimik si Crisanta. Si Mondie naman, nanatiling nakatitig sa kanya, nakapikit ang panga, nangingitim ang mga mata sa pagpipigil.
“Hindi ko sinabi sa’yo, anak. Hindi dahil wala akong tiwala… kundi dahil natakot ako.”
“Sa’n?” bulong ni Mondie.
“Sa pagkawala mo,” sagot ni Crisanta. “Sa paglayo mo kay Mama. Sa pagkakaroon mo ng buhay na hindi ko na bahagi.”
“Ginawa mong bahagi ng desisyon ang katawan ng babae na hindi ikaw.”
Ramdam ni Crisanta ang sakit sa tinig ng anak. Pero hindi siya umangal. Dahil alam niyang totoo.
“Sinundan ko siya palabas ng ospital,” dagdag ni Crisanta. “Galit siya. Umiiyak. Pinilit kong pigilan siya. Nawala siya sa balanse sa hagdanan…”
Napasapo si Mondie sa kanyang ulo. Parang isang suntok sa dibdib ang lahat.
“Nalaglag ‘yung anak ko dahil sa’yo?”
Lumuluha na rin si Crisanta ngayon, hindi para sa sarili, kundi para sa kasalanang matagal niyang itinago.
“Hindi ko sinasadya. Gusto ko lang siyang paalisin. Pero hindi ko intensyong madulas siya.”
“Pero hindi mo sinabi sa’kin. Hindi mo ako binigyan ng pagkakataong alagaan siya. Hindi mo ako pinili, Mama.”
Hinawakan ni Crisanta ang kamay ng anak, nanginginig. “Pinili kitang protektahan sa paraang mali. Ina ako, pero hindi ibig sabihin tama lahat ng desisyong ginawa ko. Pinagsisisihan ko ‘to araw-araw.”
Tahimik. Sariwa ang sugat.
“Akala mo ba hindi ko naramdaman ang pagkukulang?” dagdag pa ni Crisanta. “Bawat araw na tahimik ka, na parang patay ang mga mata mo… alam kong may mali. Pero hindi ko na maibabalik ang panahon.”
Napahawak si Mondie sa dibdib niya. Masakit. Sobra. Hindi niya alam kung maiiyak o sisigaw.
“Namatay ‘yung anak ko… at ang babaeng mahal ko… dahil sa'yo. Dahil sa katahimikan mo.”
Hindi sumagot si Crisanta. Tinanggap niya ang bawat salitang iyon, dahil alam niyang tama.
“Bakit mo pa sinabi ngayon?” tanong ni Mondie sa wakas, garalgal ang boses.
“Dahil nakita kong nawawala ka na rin sa sarili mo. Dahil nakita kong hindi mo na alam kung saan ka lulugar. At dahil alam kong hindi ako karapat-dapat na magtago pa ng totoo.”
Inilabas ni Crisanta ang isang lumang sobre mula sa kanyang bag. Ibinigay kay Mondie.
“Sulat ni Chin. Naiwan sa ospital. Hindi ko agad nabasa. Pero sinubukan niyang lumaban noon… kahit mag-isa.”
Dahan-dahang binuksan ni Mondie ang sobre. Nang makita niya ang sulat, tuluyan na siyang umiyak.
“Dear Mondie,8Please respect copyright.ＰＥＮＡＮＡfC98wMm78Z
Mahal kita. Pero mas mahal ko ang anak natin. Kung isang araw makalimutan mo ako, sana matandaan mong may parte ng puso kong pinilit kang intindihin… kahit ang sakit.”
Hindi na niya tinapos basahin. Napayuko si Mondie, humikbi, tila batang hindi natutong magtago ng sakit.
Lumapit si Crisanta. Ni hindi siya lumuhod — dahil alam niyang hindi siya karapat-dapat. Yumuko siya’t hinalikan ang noo ng anak.
“Patawad, anak. Hindi ko hiningi ang pag-unawa mo. Pero hiling ko lang… kung may natitira pa sa puso mong buo, ipunin mo ‘yon. Hindi para sa akin… kundi para sa kanya.”
“Chin,” bulong ni Mondie.
Tumango si Crisanta. “Si Chin ang biktima sa lahat ng ito. Hindi siya mahina, anak. Matapang siyang nagmahal, kahit iniwan.”
At sa gabing iyon, hindi lang ulan ang bumuhos. Luha. Galit. Pagsisisi. Hanggang sa mabuo ang isa pang desisyon sa puso ni Mondie.
Hindi siya magpapatawad ngayon. Pero marahil… marunong na siyang humarap. Hindi para sa ina niyang nagkulang.
Kundi para sa babaeng minsan niyang pinaniwala… at sinaktan sa katahimikan.
ns216.73.216.247da2
