Kabanata 47: Sa Dulo ng Lahat ng Salita
Tahimik ang bahay nang dumating ang mga magulang ni Ysay. Hindi na sila bumati nang malakas gaya ng dati. Hindi na rin sila nagdala ng kung anu-anong pagkain o pasalubong—dala lang nila ay ang mga bagay na kay tagal nilang hindi naibigay: pagpapakumbaba, at pag-ako ng kasalanan.
Umupo ang ina sa tabi ni Ysay, at para bang nawala ang mga taon ng galit at distansya sa pagitan nila.
“Anak…” nanginginig ang tinig ng matanda. “Pasensya ka na, kung hindi kita minahal sa paraang kailangan mo noon.”
Tahimik si Ysay. Nakatingin lang siya sa ina, mapayapa ang mukha, hawak ang kamay ni Ramil.
“Pasensya ka na… kung lagi kitang kinumpara sa mga kapatid mo. Kung lahat ng galaw mo, may pintas. Kung ‘di ako naging masaya sa mga tagumpay mo kasi mas busy akong hanapin kung ano ang kulang.”
Bumuntong-hininga si Ysay. “Alam ko naman, Ma. Hindi madali maging magulang.”
Umiyak ang ina, at sa unang pagkakataon, hindi niya itinago ang luha sa likod ng dangal. Yumuko siya sa paanan ng sariling anak.
“Pero hindi rin madali maging anak sa isang inang gaya ko. Sana… sana kung may susunod pang buhay, matuto akong mahalin ka ng tama.”
Lumapit ang ama. Hindi siya sanay sa malalambot na salita. Ngunit ngayon, mas pinili niya ang kahinaan kaysa sa katahimikan.
“Nung iniwan ka ni Henry… nasaktan kami. Pero mas sinaktan ka namin sa halip na buhatin ka. Patawad, anak. Hindi kita pinagtanggol. Hindi kita pinaniwalaang sapat ka.”
“Okay lang, Pa. Tinanggap ko na lahat. Kasi natutunan ko rin naman kung sino ako, dahil din sa sakit.”
Tumulo ang luha sa pisngi ni Ysay. Hindi dahil sa galit. Hindi dahil sa pangungutya. Kundi dahil sa wakas, narinig din siya.
Isa-isa namang lumapit ang mga kapatid. Wala silang dalang pangaral o kumpetisyon. Tanging yakap lang at mga bulong ng pagsisisi.
“Sorry kung hindi kita pinaglaban noon…”
“Sorry kung lagi kitang nauunahan…”
“Sorry kung hindi kita naiintindihan hanggang ngayon…”
Tahimik si Ysay. Pero isang tingin lang, alam nilang napatawad na sila.
Wala nang sermon. Wala nang paghuhusga. Wala na ring natitirang galit.12Please respect copyright.ＰＥＮＡＮＡlDYpCy9g9n
Kundi isang malinis na pamamaalam.
“Anak,” bulong ng ina, “kung maaari lang, kami na lang ang lumisan muna. Pero hindi gano’n ang buhay, ‘di ba?”
“Hindi nga po,” sagot ni Ysay, pilit na may ngiti. “Pero salamat, Ma. Pa. Sa lahat.”
Yumakap sila nang mahigpit. Walang palakpakan. Walang orkestra. Pero sa puso ng bawat isa, may musika ng paghilom.
At sa gilid ng pinto, tahimik na nakatingin si Ramil.12Please respect copyright.ＰＥＮＡＮＡAjSEEV5je4
At ang kanta'y nilikha niya sa isip habang pinagmamasdan ang huling eksenang iyon:
ns216.73.216.169da2“Sa huli, ang katahimikan din pala12Please respect copyright.ＰＥＮＡＮＡRktQafiDHe
ang pinakamalalim na uri ng pag-ibig na kay tagal hindi nasambit...”
