Kabanata 52: Sagot ni Ramil
Tahimik ang gabi. Naroon pa rin si Ysay, nakahiga sa kama sa sala, humihinga nang mabagal, pero gising. Si Ramil ay nakaupo sa gilid ng kama, hawak-hawak pa rin ang sulat.
Hindi siya umiiyak ngayon. Pero alam mong malalim ang nararamdaman niya—isa iyong katahimikan na hindi na kailangang umiyak dahil tuluyan na siyang nilamon ng pag-ibig.
Hinawakan niya ang kamay ni Ysay. Pinaglaruan niya ang mga daliri nito, parang binibilang ang bawat taon ng pagmamahalan nila.
"Alam mo, love…" nagsimula si Ramil, mahina ang boses pero buo ang loob.
"Ako yung tipong lalaking walang gaanong ambisyon. Ayoko ng spotlight, ayoko ng komplikado. Pero dumating ka. Dumating kayo. At bigla na lang, gusto kong lumaban. Gusto kong may patunayan. Hindi para sa mundo, kundi para sa’yo. Para sa mga anak natin."
Tiningnan niya si Ysay. Mahina na, pero nakikinig. Nagpupumilit ang mata nitong manatiling bukas.
"Kala ko noon, sapat na yung mabuhay nang payapa. Pero maling akala pala. Kasi nung dumating ka, saka ko lang nakita kung gaano kabangis ang totoong buhay. Kung gaano kahirap panindigan ang pagmamahal. Pero tinuro mo sa akin ‘yon, mahal. Tinuro mo sa akin na ang totoong lalaki, hindi lang basta provider. Dapat matapang. Dapat buo. Dapat marunong magsabi ng 'dito ako, sa’yo lang, palagi.'"
Huminga siya nang malalim.
"At ngayon, gusto kong sabihin sa’yo… sa araw na kunin ka man ni Lord, hindi ako matatakot. Hindi dahil handa ako. Hindi dahil kaya ko. Kundi dahil tinuruan mo akong magmahal nang buo, nang tapat, at walang takot."
Pinisil niya ang kamay ni Ysay.
"Pero habang nandito ka pa, habang humihinga ka pa, habang nakakakapit ka pa sa akin… nandito rin ako. Hindi kita iiwan. Hindi ko ipapamana sa lungkot ang mga anak natin. Babantayan ko sila, gagabayan ko sila. Kahit isang daang Henry pa ang lumitaw, hindi nila makukuha sa akin ang pamilya natin. At kahit anong mangyare, ikaw pa rin ang asawa ko. Walang makakapantay sa’yo, Ysay."
Saglit na katahimikan.
"Kung mag-asawa man ako ulit?" ngumiti siya, pinahid ang luha sa gilid ng mata. "Sabihin na lang nating, kahit isulat ni Lord sa langit ang pangalan ng magiging partner ko… pipilitin ko pa ring burahin. Kasi ang alam ko lang, ikaw lang."
Napapikit si Ysay. Pero ngumiti siya—mahina, pero totoo.
"Salamat, Ramil…" bulong nito. "Salamat dahil hindi mo ako pinalampas."
Hinalikan ni Ramil ang kamay ni Ysay.
"Hindi lang kita pinili. Pinagdasal pa kita."
At sa gabing iyon, hindi na nila kailangang mag-usap nang mahaba. Ang katahimikan sa pagitan nila ay sapat na—sapat para ipakitang sa mundong puno ng hiwalayan, sila ang iilan na piniling magpatuloy… kahit pa may wakas.
ns216.73.216.169da2
